Historia i Zabytki

Historia Brzostku

Brzostek położony jest na Pogórzu Karpackim – na pograniczu Pogórza Strzyżowskiego i Ciężkowickiego nad rzeką Wisłoką i potokiem Słonym. Centrum miasteczka rozlokowało się na wzgórzu opadającym w kierunku północno-zachodnim. Malownicze krajobrazy, zalesione wzgórza, ocalałe z pożogi wojennej zabytki zachęcają do spacerów i tworzą niepowtarzalną atmosferę, która zachęca do pobytu w okolicy.

Najdawniejsze dzieje i okres przedrozbiorowy

Pierwsze osady ludzkie powstały na terenie obecnej gminy Brzostek już w starożytności. Najstarsze wykopaliska pochodzą ze schyłku epoki paleolitu (14000 – 10000 lat przed Chr.), ale znacznie liczniejsze są relikty z epoki kamienia (neolotu). W epoce brązu i w okresie wczesnośredniowiecznym (IX-XI w.) w Przeczycy na tzw. Zamkowej Górze istniało grodzisko, które funkcjonowało zapewne do końca XII w.

Pierwsze pisemne wzmianki o okolicznych miejscowościach znajdujemy w dokumencie legata Idziego z Tusculum z lat 1123-1125, w którym wyliczono posiadłości Opactwa Benedyktynów w Tyńcu pod Krakowem. Nad środkową Wisłoką należały do nich: Brzostek (Brestek), Klecie (Clececi), Dęborzyn (Doborin) i Januszkowice (Vnochouici). Początkowo najludniejszą z nich były Klecie, stanowiące centrum klucza gospodarczego benedyktynów. Zapewne już w XII w. zbudowano tam kościół pw. św. Leonarda, którego istnienie potwierdza bulla papieża Marcina IV z 1281 r. Św. Leonard, benedyktyński opat żyjący w VI w., odbierał cześć jako patron więźniów, kowali, rolników, bydła i koni. Jego kult rozwinął się w Kleciach za sprawą cudownych uzdrowień, których sława ściągała licznych pielgrzymów z Polski, Węgier, Litwy i Rusi. Zaświadczył o tym Jan Długosz, przy czym w jego czasach ruch pątniczy należał już do przeszłości. Możemy sądzić, że rozwijał się w XII-XIV w. O znaczeniu ośrodka duszpasterskiego w Kleciach świadczy fakt, że w poł. XIV w. mieściła się tam siedziba rozległego dekanatu, obejmującego Nowy Żmigród, Zręcin, Jasło i Biecz. Nie wiadomo, co było przyczyną upadku sanktuarium w Kleciach. Jakiś wpływ na to wywarły zapewne spory własnościowe. Król Kazimierz Wielki nadal tę wioskę wraz z kompleksem dóbr bojarom: Piotrowi, Chodkowi i Ostaszkowi, którzy popierali jego politykę na Rusi. Klecie odziedziczył Dymitr, syn Piotra, piszący się z Klecia, a później z Goraja, który pełnił ważne urzędy na dworze królów: Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego, Jadwigi i Władysława Jagiełły – był podskarbim, a następnie marszałkiem. Spory majątkowe benedyktynów z wpływowym dostojnikiem ciągnęły się latami. Jedynie niewielka część Kleci, skupiona przy kościele parafialnym, wróciła w posiadanie klasztoru.

W XIV w. okolicy postępował ruch osadniczy, powstawały kolejne wioski. Wzrosła rola Brzostku, który posiadał dogodne do obrony położenie, co w niespokojnych, średniowiecznych czasach miało istotne znaczenie. Wzgórze ze stromymi stokami od zachodu, północy i wschodu, otoczone przez cieki wodne – potok Słony, starorzecze Wisłoki (tzw. Jezioro) oraz stawy, zapewniało ochronę przed napadami rabunkowymi. Prowadził tędy szlak handlowy na Węgry, co w naturalny sposób stwarzało okazję dla wymiany towarowej. Możemy się domyślać, że koncentrowała się ona przy owalnym placu, którego śladów badacze dopatrują się na obszarze obecnego rynku. Zapewne te czynniki skłoniły opata tynieckiego Jana Rębacza (1351-1374), bliskiego współpracownika króla Kazimierza Wielkiego, jego kapelana i spowiednika do wydania przywileju lokacyjnego dla miasta Brzostku i przeniesienia go na prawo magdeburskie. W dn. 18 VI 1367 r. dokument taki otrzymał Jakub, syn Stefana, który uzyskał dziedziczny urząd wójta. W chwili wydania przywileju proces lokacji był już w toku. Opat oddawał wójtowi warsztaty sukienników, szewców, jatki mięsne, lady chlebowe, łaźnię, rzeźnię, zezwalał na sprowadzenie innych rzemieślników. Uposażony został również kościół, a wkrótce proboszcz z Kleci przeniósł się do Brzostku, co skutkowało zmianą siedziby parafii (nastąpiło to przed 1428 r.). Kościół w Kleciach pozostał filialnym i funkcjonował do początków XIX w. (zawalił się ok. 1831 r.). Nie wiadomo, czy do skutku doszła lokacja miasta w Małym Brzostku, co z kolei umożliwiał przywilej króla Władysława Jagiełły z 1 III 1394 r. wydany dla Stanisława z Sąspowa. Śladem tego przedsięwzięcia pozostało zapewne sołectwo w Woli Brzosteckiej. Bogato uposażone wójtostwo podlegało licznym podziałom, co skutkowało sporami majątkowymi. Właściwie nieustannie wójtowie toczyli procesy sądowe, które niekiedy przybierały formę zbrojnych zajadów. Jeden z nich zakończył się w 2 połowie XVI w. przepędzeniem z miasteczka wójta Adama Białobockiego i zniszczeniem jego dworu. Jak zapisano w relacji świadka: Piotr Jarzyna, dworzanin królewski, żołnierz, który wiele lat spędził z królem Stefanem Batorym na wojnach w Inflantach, „rozrzucił” dwór swojego adwersarza, skupiając całe wójtostwo w swoim ręku. Wójtostwo w 1628 r. wróciło w bezpośrednie użytkowanie klasztoru tynieckiego, który wydzierżawiał je lub wyznaczał zarządcę.

Ważną osobą w miasteczku był proboszcz, nazywany niekiedy prepozytem, rektorem lub plebanem. Parafia Brzostek została bogato uposażona. Z tytułu prawa patronatu opat tyniecki wskazywał kandydatów na proboszczów (niekiedy prerogatywy te przysługiwały papieżom). Po kasacie Opactwa Benedyktynów w Tyńcu kolatorem kościoła został cesarz austriacki. W okresie staropolskim proboszczami w Brzostku zostawały osoby przynależne do stanu szlacheckiego, niektórzy z nich posiadali doktoraty. Pierwszym znanym proboszczem w Brzostku był Stanisław, syn Piotra z Ruszczy (przed 1428 r.). Dwaj spośród plebanów zostali później biskupami – Feliks Ligęza (1531 r.) – arcybiskupem lwowskim i Gaspar Szajowski (1766-1785) – biskupem sufraganem gnieźnieńskim. Ks. Gabriel Węgrzynowicz i ks. Stanisław Golański wykazywali talenty literackie i publikowali książki.  Proboszczów wspomagali w pracy duszpasterskiej wikariusze, z których jeden mieszkał w Kleciach. Pod koniec XVI w. kard. Jerzy Radziwiłł nakazał proboszczowi, by utrzymywał dwóch wikariuszy w Brzostku, bo „miasto było ludne” i należało zapewnić wiernym odpowiednią opiekę duszpasterską.

Właśnie w tym okresie Brzostek osiągnął szczyt swojego znaczenia. Pod względem liczby mieszkańców i rozwoju rzemiosła dorównywał wówczas Jasłu, znacznie przewyższał Dębicę, był nieco większy od Ropczyc, Tuchowa i Strzyżowa, choć dominowało nad nim Pilzno, siedziba rozległego powiatu. Brzostek wraz z przedmieściem mógł wtedy liczyć ok. 1000-1200 mieszkańców. Znaczna ich część parała się rzemiosłem. Najlepiej rozwijały się branże obuwniczo-tekstylne (szewcy, sukiennicy, tkacze, krawcy, kuśnierze), spożywcza (piekarze, rzeźnicy, słodownicy), odnotowano też: garncarzy, kowali, działały dwa młyny, folusze, liczne banie gorzałczane, łaźnia, do pracy najemnej zatrudniali się komornicy. W miasteczku istniało kilka cechów, a zachowały się statuty szewców, sukienników i krawców. Systematycznie odbywały się targi tygodniowe. Przywileje na organizowanie czterodniowych jarmarków Brzostek otrzymał w 1471 r. od króla Kazimierza Jagiellończyka (ich termin wyznaczono na Boże Ciało i św. Leonarda). Kolejny przywilej na cztery jarmarki nadał król August II Sas w 1713 r. (doszły dwa nowe związane z odpustami parafialnymi – 3 maja – Znalezienie Krzyża Świętego i 14 września – Podwyższenie Krzyża Świętego).

Miastem zarządzała rada złożona z 4 rajców, z których dwóch pełniło urząd burmistrza. W 1398 r. rajcami byli: Jan, Łukasz, Stefan i Marcin. Sądownictwo należało do ławy z podwójcim na czele. Miasto posiadało prawo miecza, a za najcięższe zbrodnie karano śmiercią. Egzekucje wykonywano na rynku pod ratuszem, a kata sprowadzano z Biecza. Rada i ława sądowa posługiwały się własnymi pieczęciami, na których uwidoczniono miecz i klucz w słup. Najstarszy zachowany odcisk pieczęci radzieckiej pochodzi z 1570 r. Ratusz wzniesiono zapewne w XV w., możemy się domyślać, że był murowany, a wiele wskazuje, że przetrwał pożar miasta w 1657 r. Rozebrano go w początkach XVIII w., a na jego miejscu na polecenia opata wzniesiono duży dom zajezdny (został zniszczony w maju 1915 r.).

Już w średniowieczu przy świątyni parafialnej funkcjonowała szkoła, a jej pierwszy absolwent zapisał się na Uniwersytet Krakowski w 1407 r. W drugiej poł. XV w. Stanisław z Brzostku był proboszczem w Zaleszanach. Znamy imiona 16 brzosteckich żaków, którzy studiowali w Krakowie w XV i XVI w. oraz 12 duchownych. W 1434 r. rektorem szkoły był Wawrzyniec, a w rok później Zawisza. W 1602 r. funkcję tę pełnił Wawrzyniec Komorek, a kantorem był Maciej Kramarczyk z Zakliczyna. W brzosteckiej szkole nauczał od lat dziewięćdziesiątych XVI w. Jan Dzwonowski, miejscowy organista, który był najwybitniejszym twórcą poezji mieszczańskiej – tzw. sowizdrzalskiej. Utwory swe publikował również pod pseudonimem – Jan z Kijan i Januarius Sovisralius. Szkoła, mimo zniszczeń i zubożenia miasta, funkcjonowała również w XVII i XVIII w. W okresie staropolskim ważną rolę w duszpasterstwie odgrywały bractwa. Istniały dwa - bractwo św. Anny, zrzeszające elitę miasteczka oraz bractwo różańcowe. Bractwa posiadały swoje ołtarze w kościele farnym, którymi się opiekowały. Funkcje religijne wypełniały też cechy rzemieślnicze.

Prawdziwa plagą dla mieszkańców były klęski elementarne, które zdarzały się bardzo często, ale posiadamy informacje jedynie o niektórych. Na początku 1474 r. miasto zostało zdobyte i spalone przez wojska węgierskie pod wodza Tomasza Tharczy. W 1522 r. katastrofalną klęskę przyniósł pożar, po którym Brzostek uzyskał od króla Zygmunta Starego zwolnienie od podatków na 10 lat. Zniszczenia musiały być bardzo dotkliwe, skoro w dokumencie z 1546 r. wspomniano o „nowej lokacji miasta”. Szczególnie dotkliwe plagi spadły na okolicę w XVII w. W latach 1602-1603, 1622-1623, 1625-1626 grasowała zaraza. W dokumencie z 1630 r. przeor tyniecki uskarżał się na „co dzień to więtsze spustoszenie miasteczka”, a inwentarz sporządzony w 1635 r. potwierdza, że aż 32% domostw zostało opuszczonych. Katastrofalne następstwa miał najazd wojsk księcia Jerzego II Rakoczego, które 19 III 1657 r. spaliły miasto wraz z kościołem i pomordowały kilkunastu mieszczan. W 1667 r. znów panowała epidemia, a w dwa lata później szalał kolejny pożar. Bardzo dotkliwe były straty spowodowane przemarszami i rekwizycjami dokonywanymi przez wojsko. Zniszczenia powtórzyły się na początku XVIII w. w okresie III wojny północnej. Spowodowało to degradację Brzostku – wielu mieszkańców opuściło miasteczko w poszukiwaniu lepszych warunków życia. Dopiero pod koniec XVIII w. liczba rzemieślników osiągnęła poziom z końca XVI w. W 2 połowie XVIII w. miasto toczyło spory z opatem tynieckim Stanisławem Bartoszewskim, który usiłował przymusić mieszczan do odrabiania pańszczyzny. Petycję ze skargami na jego nadużycia delegaci miasta doręczyli do prymasa, udali się też do papieża do Rzymu, ale nie przyniosło to spodziewanego skutku.

Pod zaborem austriackim

Pod koniec lipca 1772 r. wojska austriackie wkroczyły na teren powiatu pilzneńskiego, a Brzostek na blisko 150 lat wszedł w skład monarchii habsburskiej. Zajęta prowincja otrzymała nazwę Galicji, a nowe władze eksploatowały ją dla swoich korzyści, co skutkowało fatalną sytuacją gospodarczą. Brzostek początkowo zyskał, gdyż mieszczanie uzyskali poparcie w sporze z opactwem tynieckim. Zaliczono go również do kategorii miast, w odróżnieniu od miasteczek (taki status posiadała Dębica). W Brzostku mieściła się siedziba dominium. W 1809 r. dobra te zostały przejęte przez administrację państwową, wchodząc do tzw. Funduszu Religijnego. W wyniku wdrażanych reform sądownictwo w mieście przejął justycjariusz utrzymywany przez wspomniany fundusz. Pod koniec XIX w. Brzostek został zaliczony do gmin miejskich rządzących się ustawą z 3 VII 1896 r.

W 1784 r. utworzono nowy cmentarz na wzgórzu za miastem, a równocześnie zamknięto cmentarz przykościelny. W latach 1814-1823 wzniesiono murowany kościół w stylu józefińskim. Stanął na miejscu starego, który chylił się ku upadkowi. Nowa świątynia została konsekrowana 6 VIII 1826 r. W początkach XIX w. władze austriackie wytyczyły drogę cesarską prowadzącą z Pilzna do Jasła i dalej na Słowację. Do jej budowy wykorzystano miejscową ludność. W zasadzie na tym inwestycje się skończyły, a region pogrążał się w stagnacji. Brzostek pozostawał nadal znaczącym dla okolicy ośrodkiem rzemieślniczym, ale wraz z rozwojem przemysłu w innych dzielnicach państwa, usługi rękodzielnicze stawały się coraz mniej opłacalne. Tradycyjnie na rynku odbywały się co dwa tygodnie targi, od końca XIX w. ich częstotliwość uległa podwojeniu. Dodatkowo w 1792 r. Brzostek otrzymał przywilej cesarza Franciszka II na organizowanie 12 jarmarków. Na początku XX w. w domach przy rynku powstawały sklepy, przy czym handel został zdominowany przez ludność żydowską, która poczynając od lat 30. XIX w. osiedlała się coraz liczniej w Brzostku. Nasiliła się natomiast emigracja zamorska – wielu mieszczan, a później także chłopów wyjeżdżało do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Mimo to ludność Brzostku w okresie zaborów wzrosła do 1367 (w stosunku do 1787 r. – 254%), przy czym około 1/3 tej populacji stanowili Żydzi. Ci ostatni wznieśli synagogę, łaźnię i tzw. heder (szkołę religijną).

W XIX w. mieszczanie podkreślali swoją odrębność w stosunku do włościan. Zauważano nawet spory dystans obu grup. Mieszkańcy Brzostku, a przynajmniej ich część, wykazywali większą świadomość narodową, co wyrażało się ich udziałem w ruchu spiskowym przygotowującym powstanie krakowskie w 1846 r. Prym w tym zakresie wiodła drobna szlachta, której przedstawiciele osiedlili się w miasteczku. W Brzostku miał się zebrać jeden z oddziałów powstańczych, którego zadaniem było rozbrojenie garnizonu austriackiego w Jaśle. Jednak plany te zostały udaremnione przez wybuch tzw. rabacji chłopskiej, której ośrodkiem była pobliska wioska Smarżowa, gdzie mieszkał Jakub Szela. W dn. 21 II 1846 r. w kościele w Brzostku schroniło się kilkanaście osób, głównie szlachty, ratując w ten sposób swe życie. Uzbrojeni w broń palną mieszczanie, wsparci przez kilku żołnierzy austriackich, zagrodzili drogę chłopom, którzy zamierzali wyłapać osoby podejrzewane o udział w spisku antycesarskim. Do tumultu i rozruchów w świątyni doszło w Poniedziałek Wielkanocny 13 IV 1846 r. W czasie Wiosny Ludów w miasteczku zorganizowano Gwardię Obywatelską, a jeden z mieszkańców udał się na Węgry, by wziąć udział w tamtejszym powstaniu. Ważną rolę odegrał tam pochodzący ze Skurowej książę Mieczysław Woroniecki, który otrzymał stopień pułkownika, wyróżnił się męstwem w bitwie pod Perlasem (16 VII 1848 r.), a w końcu został pojmany przez Austriaków i stracony. Dla węgierskiej młodzieży stał się bohaterem narodowym i przykładem męstwa w walce o niepodległość. Na jego grobie w Budapeszcie postawiono pomnik sfinansowany ze zbiórki publicznej. W czasie Wiosny Ludów  wikariusz brzostecki został ukarany przez władze austriackie za swoje zaangażowanie w ruch narodowy. W 1848 r. przeprowadzono uwłaszczenie chłopów. Kilku mieszczan pośpieszyło w 1863 r. do powstania na teren Królestwa Polskiego, a na miejscowym cmentarzu spoczęło dwóch powstańców, których grobów dziś już nie można odszukać.

W połowie XIX w. Brzostek zyskał na znaczeniu, gdyż został wybrany na siedzibę powiatu, który istniał w latach 1855-1867. Po jego likwidacji w mieście pozostawiono Sąd Powiatowy. W 1861 r. powstał dekanat brzostecki. W magistracie utworzono stanowisko lekarza miejskiego, a w 1859 r. Ignacy Łukasiewicz, twórca przemysłu naftowego, zbudował tu aptekę. W dn. 5 VIII 1890 r. katastrofalny pożar strawił dużą część drewnianej zabudowy miasteczka. Straż pożarną utworzono wcześniej (w 1887 r., a formalnie zarejestrowano w 1889 r.), ale nie była ona w stanie poradzić sobie z katastrofalnym żywiołem. Znaczne ożywienie w życie lokalnej społeczności wniosły na początku XX w. stowarzyszenia: Czytelnia Mieszczańska im. Adama Mickiewicza (utworzona zapewne w 1898 r.) i Koło Towarzystwa Szkoły Ludowej (1908 r.). Uroczystości patriotyczne uświetniała Gwardia Obywatelska występująca w tradycyjnych strojach polskich, uzbrojona w broń palną i dysponująca swoim sztandarem. Istniała też orkiestra mieszczańska. Pod koniec XIX w. uformował się w okolicy silny ruch ludowy, a pochodzący z Bukowej Józef Staniszewski został posłem do Parlamentu Austriackiego w Wiedniu (1907 r.). W przededniu I wojny światowej powstało Towarzystwo „Strzelec”, którego członkowie wyruszyli 4 VIII 1914 r. do Krakowa, a następnie walczyli w 1 Brygadzie Legionów Polskich. Związany z miastem major Tadeusz „Wyrwa” Furgalski stał się legendą Legionów, poległ na Wołyniu 7 VII 1916 r.

Przez cały okres zaborów istniała w Brzostku szkoła – najpierw parafialna, następnie trywialna, w końcu 4-klasowa szkoła ludowa. W 1833 r. urodził się tu ceniony malarz Aleksander Gryglewski, przyjaciel Jana Matejki, mistrz perspektywy, dokumentujący wnętrza zabytkowych kościołów i pałaców. W mieście wychowywał się również późniejszy profesor - Marian Gumowski, wybitny heraldyk i numizmatyk.

Brzostek poniósł dotkliwe straty w czasie I wojny światowej W dn. 7 V 1915 r. w trakcie tzw. operacji gorlickiej w okolicy trwały walki miedzy wojskami austro-węgierskimi i rosyjskimi, szturm na bagnety skutkował wieloma ofiarami. Zacięte boje toczyły się na rynku, wokół kościoła i na cmentarzu. Na wieży kościelnej ustawiono karabin maszynowy (zdarzenie to upamiętnił na jednym z obrazów Wojciech Kossak). Pamiątką tych wydarzeń są liczne cmentarze wojskowe zlokalizowane w okolicy.

W XX wieku

Okres międzywojenny był czasem stagnacji i regresu gospodarczego. Następowała dalsza degradacja rzemiosła. Dopiero w 1939 r. ludność Brzostku osiągnęła stan z 1914 r. Reformy administracyjne skutkowały w 1934 r. utworzeniem gminy Brzostek I, obejmującej miasteczko i Brzostek II, złożonej z 18 wiosek. W wyniku tych zmian Brzostek zachował prawo do używania określenia miasto, ale podlegał ustawie o gminach wiejskich. Niekorzystne tendencje pogłębiła II wojna światowa i okupacja. Niemcy traktowali ziemie polskie jak rezerwuar surowców i zagłębie darmowej siły roboczej, a wobec ludności stosowali terror. Żydów zgrupowali w getcie w Brzostku, które zlikwidowali w dn. 12 VIII 1942 r. Młodych i zdolnych do pracy wywieźli do obozów koncentracyjnych, a pozostałych rozstrzelali w lesie na Podzamczu w Krajowicach koło Kołaczyc. Polaków za pomoc udzieloną ludności żydowskiej karano śmiercią. Reakcją na terror było tworzenie konspiracji ZWZ-AK. W Brzostku istniała placówka AK „Bekas”. W dn. 20 VI 1944 r. Niemcy przeprowadzili pacyfikację miasteczka, dokonując aresztowań i mordując na miejscu 10 osób. Niektórych spośród aresztowanych rozstrzelano po śledztwie. W czasie akcji „Burza” placówka „Bekas” wystawiła pluton żołnierzy, a na północy gminy Brzostek II działały oddziały AK z terenu powiatu dębickiego, do których należało wielu mieszkańców okolicznych wiosek. W sierpniu 1944 r. zabudowa miasta, wraz z kościołem ucierpiała znacznie w związku z walkami pozycyjnymi między wojskami niemieckimi i rosyjskimi. Front zatrzymał się na kilka miesięcy na wzgórzach na wschód od miasta, a ludność została wysiedlona za Wisłokę.

W dn. 16 I 1945 r. do Brzostku wkroczyły wojska rosyjskie. W związku z ogromnymi zniszczeniami i zubożeniem mieszkańców nastąpiła dalsza degradacja miasteczka. Likwidacji uległ sąd grodzki, liczba mieszkańców spadła do 872. W 1954 r. zlikwidowano gminy Brzostek I i Brzostek II, a na ich miejsce powołano gromady i prezydia gromadzkich rad narodowych. Prezydium GRN w Brzostku obejmowało: Brzostek, Kamienicę Dolną, Nawsie Brzosteckie, Wolę Brzostecką i Zawadkę Brzostecką. Brzostek utracił prawo do używania określenia miasto. System rządów komunistycznych zdusił prywatną inicjatywę, a monopol w handlu uzyskała GS „Samopomoc Chłopska”. Zlikwidowano samorząd, a gminą, którą utworzono w 1973 r., zarządzał naczelnik mianowany odgórnie. Sukcesem w latach siedemdziesiątych była budowa nowego budynku szkoły podstawowej. W Brzostku funkcjonowała również średnia szkoła rolnicza. W okresie rządów Edwarda Gierka Brzostek skorzystał w wyniku rozbudowy miejscowych zakładów, które dały zatrudnienie sporej liczbie mieszkańców. Rozwijało się też budownictwo mieszkaniowe. W 1980 r. wśród rolników i w miejscowych zakładach zorganizowano NSZZ „Solidarność”. W grudniu 1981 r. w miejscowym Urzędzie Gminy trwał ogólnopolski strajk okupacyjny rolników, który zakończył się po wprowadzeniu stanu wojennego. Po zmianach politycznych w Polsce mieszkańcy boleśnie odczuli reformy gospodarcze, które spowodowały upadek miejscowych zakładów. W maju 1990 r. odbyły się pierwsze demokratyczne wybory samorządowe. W dn. 1 I 2009 r. Brzostek odzyskał prawa miejskie. Obecnie liczy ponad 2750 mieszkańców, a gmina obejmująca 19 miejscowości ma ponad 13 tys. ludności. Należy do powiatu dębickiego w województwie podkarpackim.

                                                           Ks. Bogdan Stanaszek

Bibliografia:

Dzieje parafii Brzostek, red. B. Stanaszek, Brzostek 2019, ss. 582.

B. Stanaszek, Brzostek – dzieje miasta w okresie staropolskim, Brzostek 2017, ss. 160.

B. Stanaszek, Z dziejów Brzostku. Wydarzenia i ludzie, Brzostek 2008, ss. 104.

B. Stanaszek, Brzostek. Tradycje historyczne, Brzostek 2014.

B. Stanaszek, Stary cmentarz w Brzostku, Brzostek 2013.

B. Stanaszek, Brzostek i okolice, wyd. 3, Brzostek 1997.

„Roczniki Brzosteckie” t. 1-5.

Seria wydawnicza: Z dziejów Brzostku. Studia i materiały, red. B. Stanaszek, t. 1-6.